Zapobieganie infekcjom RSV u noworodków

W październiku ubiegłego roku Europejska Agencja Leków dopuściła do obrotu dwie szczepionki, które chronią przed chorobą dolnych dróg oddechowych wywołaną przez syncytialny wirus oddechowy (RSV). Jedna z tych szczepionek (Abrysvo) jest dopuszczona do profilaktyki niemowląt do 6 miesiąca życia poprzez szczepienie matek od 24 do 36 tygodnia ciąży. Podobnie jak w profilaktyce krztuśca, zaszczepienie ciężarnej w III trymestrze zapewnia wytworzenie przeciwciał neutralizujących i ich przeniknięcie przez łożysko do krwi płodu. Przeciwciała utrzymują się przez kilka miesięcy po urodzeniu i zabezpieczają noworodka przed infekcją RSV, a szczególnie przed ciężkim przebiegiem tego zakażenia.

Bezpieczeństwo i skuteczność szczepionki została potwierdzona badaniem na podstawie którego została ona dopuszczona do stosowania. Zaszczepienie matek w III trymestrze powoduje zmniejszenie ryzyka ciężkiego przebiegu infekcji dolnych dróg oddechowych powodowanej przez RSV do 3 miesiąca życia o 80%, a do 6 miesiąca o 70%.

Na tę chwilę nie ma polskich rekomendacji stosowania tej szczepionki. Jest ona jednak dopuszczona do stosowania i dostępna na zamówienie w niektórych aptekach, również niektóre przychodnie oferują szczepienie.

W związku z powyższym, ponieważ istnieje wśród pacjentek zainteresowanie tym szczepieniem, wsparłem się amerykańskimi zaleceniami CDC (Centers for Diesease Control and Prevention) – uznanej organizacji zajmującej się problematyką prewencji chorób, w tym chorób zakaźnych. Zalecenia CDC są powszechnie stosowane w Stanach Zjednoczonych. CDC pomimo dopuszczenia stosowania od 24 do 36 tygodnia ciąży, zaleca szczepienie pomiędzy 32 a 36 tygodniem ciąży (32w0d – 36w6d). Drugą istotną kwestią jest okres roku w jakim zaleca się szczepienie. Ze względu na fakt, że profilaktyka zabezpiecza przez pierwszych 6 miesięcy życia dziecka, szczepienie powinno odbyć się w okresie gdy noworodek będzie miał 0-6 miesięcy w sezonie zakażeń RSV. Dlatego CDC rekomenduje szczepienie od 1 września do 31 stycznia dla większości stanów. Wynika to z faktu, że okres szczepień powinien rozpoczyna się ok 1-2 miesiące przed sezonem infekcji RSV i kończyć 2-3 miesiące przed końcem sezonu infekcji. Ten okres z racji podobieństwa, powinniśmy również uznawać w Polsce. Nie jest błędem zaszczepienie w innym miesiącu, jednak należy mieć na uwadze, że pierwsze sześć miesięcy życia dziecka przypadnie na czas gdy ryzyko infekcji RSV jest małe.

Kolejną istotną kwestią jest tydzień ciąży w których ma odbyć się szczepienie. Szczepionka Abrysvo została dopuszczona w Europie do stosowania pomiędzy 24 a 36 tygodniem ciąży. Jednak CDC rekomenduje stosowanie pomiędzy 32 a 36 tygodniem ciąży, z racji potencjalnego ryzyka porodu przedwczesnego.

Czy szczepienie jest bezpieczne?. W badaniu dopuszczającym preparat do stosowania, w grupie której podano szczepionkę wystąpiła większa liczba porodów przedwczesnych i preeklampsji, jednak różnice te nie były znamienne statystycznie – czyli duże. Ponieważ był to pierwszy sezon stosowania tej szczepionki, firma została zobowiązana do szczegółowej analizy danych. Należy jednak podkreślić, że korzyści w wyniku redukcji ciężkiego przebiegu RSV u noworodków przeważają nad potencjalnymi działaniami niepożądanymi szczepionki. Dlatego została ona uznana jako bezpieczna i dopuszczona do stosowania w ciąży.

CDC dopuszcza możliwość jednoczasowego szczepienia w ciąży szczepionką przeciw RSV i krztuścowi czy grypie. Producent zaleca dwutygodniowy odstęp pomiędzy szczepieniami z racji, że poziomy przeciwciał są wyższe w przypadku podawania osobno niż w przypadku podawania jednoczasowego.

Co należy podkreślić tylko jedna z dwóch szczepionek została dopuszczona do stosowania u kobiet ciężarnych i błędem jest podanie drugiego preparatu.

Niestety szczepienie przeciw RSV nie jest tanie, jest to koszt ok 900-1000 pln i w ciąży nie jest refundowane przez NFZ.

Grzegorz Napiórkowski

specjalista położnictwa i ginekologii
specjalista perinatologii